Thời gian gần đây, thú chơi nuôi “Rùa Xanh Mini” trong nhà đang trở nên phổ biến tại Hà Nội, thu hút nhiều bạn trẻ. Những con rùa nhỏ được rao bán với giá khá “mềm”, chỉ khoảng 45.000 đồng mỗi con kèm theo một túi thức ăn nhỏ. Người bán thường quảng cáo rằng loại rùa này rất dễ nuôi, chỉ cần một chiếc cốc nhỏ là đủ, thậm chí có thể cho vào túi mang đi học để nghịch.
Tuy nhiên, việc mua bán và nuôi dưỡng loài động vật ngoại lai này đã tạo ra nhiều ý kiến trái chiều trong cộng đồng mạng. Không ít người bày tỏ lo ngại, cho rằng “rùa xanh” là loài gây hại và việc nuôi, phát tán chúng ra môi trường tự nhiên là không nên. Những món đồ ‘mini’ tiện lợi như máy hút bụi mini hay nồi điện mini ngày càng được ưa chuộng vì sự nhỏ gọn, nhưng việc nuôi một con rùa “mini” lại là câu chuyện hoàn toàn khác.
Hiện tại, vẫn có nhiều người chưa nhận thức được đầy đủ về tác hại tiềm ẩn của loài rùa ngoại lai này gây ra, thậm chí còn gặp khó khăn trong việc phân biệt chúng với các loại rùa bản địa khác. Một số người chia sẻ quan điểm sai lầm rằng rùa có tuổi thọ cao nên nếu không nuôi nữa có thể phóng sinh ra ao hồ để làm “việc thiện”, mà không biết rằng hành động này vô cùng nguy hiểm.
Theo anh Vũ Thành Công, một người kinh doanh giống cây cảnh lâu năm tại phố Hoàng Hoa Thám, Hà Nội, loại rùa “xanh” đang được rao bán rộng rãi trên mạng xã hội chính là rùa tai đỏ (Trachemys scripta elegans). Anh cho biết rùa tai đỏ đã được liệt kê vào danh sách những loài động vật phá hoại môi trường sống đáng ngại, đứng thứ 128 trên toàn cầu.
Về màu sắc, anh Công giải thích rằng rùa tai đỏ khi còn nhỏ thường có màu xanh lá cây đặc trưng. Khi lớn dần, màu sắc này sẽ chuyển sang vàng nhạt và khi già thì ngả màu nâu. Vệt màu đỏ đặc trưng ở vùng tai rùa cũng có thể đậm hay nhạt tùy thuộc vào môi trường sống. Loại rùa này có khả năng nhịn ăn tới một tuần và đặc biệt là sinh sản rất nhanh. Rùa tai đỏ nằm trong danh mục những loài không được khuyến khích phát triển và cần kiểm soát chặt chẽ, khác hẳn với việc chọn mua một chiếc nồi điện mini thông thường cho gia đình.
Theo ghi nhận, loài rùa tai đỏ vẫn đang tồn tại tại nhiều hồ ao xung quanh khu vực Hà Nội. Trên thị trường, có rất nhiều cửa hàng vẫn bày bán loại rùa này để phục vụ nhu cầu nuôi làm cảnh hoặc phóng sinh. Có thể dễ dàng tìm mua chúng tại các địa điểm như đường Hoàng Hoa Thám, chợ đêm Phùng Khoang, chợ đêm Dịch Vọng… với mức giá dao động từ 40 đến 50 nghìn đồng mỗi con, tùy thuộc vào kích cỡ.
Theo PGS.TS Lê Xuân Cảnh, Viện trưởng Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, rùa tai đỏ đã xuất hiện tại Việt Nam khoảng một thập kỷ trở lại đây và đang ngày càng phổ biến. Viện đã tiến hành nhiều cuộc điều tra, nghiên cứu về loài này và đã đưa ra những cảnh báo về mức độ nguy hại của chúng đối với hệ sinh thái bản địa. Sức gây hại của chúng lớn hơn ốc bươu vàng và còn có thể lây truyền vi khuẩn Salmonella – loại vi khuẩn có thể gây tiêu chảy và thương hàn cho con người, đặc biệt là những người sống ở vùng sông nước. Việc kiểm soát dịch bệnh phức tạp hơn nhiều so với việc rửa máy lạnh điện máy xanh định kỳ.
Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đã xếp rùa tai đỏ đứng đầu trong 100 loài xâm hại nguy hiểm nhất thế giới. Cục Bảo tồn Đa dạng Sinh học – Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) của Việt Nam cũng liệt kê rùa tai đỏ vào danh sách các loài “bắt buộc kiểm soát”. Hiện loại rùa ngoại lai này đã bị cấm nhập khẩu cũng như nuôi, gây giống, và phát tán tại Việt Nam. Việc này tiềm ẩn rủi ro pháp lý và môi trường, không giống như việc thanh lý một chiếc tủ đông mini thanh lý khi không còn dùng. Những thú vui nuôi pet cần tìm hiểu kỹ lưỡng, khác với việc sắm sửa các thiết bị gia đình như máy rửa xe mini điện máy xanh.
Tóm lại, “rùa xanh mini” đang được bán tràn lan thực chất là rùa tai đỏ, một loài động vật ngoại lai xâm hại cực kỳ nguy hiểm đối với môi trường tự nhiên và tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh cho con người. Chúng đã bị cấm nuôi và phát tán tại Việt Nam. Do đó, thay vì chạy theo trào lưu hoặc có ý định phóng sinh, mỗi người dân cần nâng cao ý thức, không mua bán, nuôi hay thả rùa tai đỏ ra môi trường, góp phần bảo vệ hệ sinh thái bản địa.