Ngày 3/12/2023, UBND xã Văn Canh, huyện Hoài Đức, Hà Nội đã long trọng tổ chức lễ khánh thành công trình tu bổ, tôn tạo Đình làng Kim Hoàng. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích lịch sử – văn hóa này. Phó Chủ tịch UBND xã Văn Canh, Trần Xuân Toàn đã báo cáo tổng quan về quá trình tu bổ, tôn tạo Đình Kim Hoàng.
Lịch sử Đình làng Kim Hoàng và vị thần Bạch Hạc Tam Giang
Theo các tư liệu cổ và truyền thuyết dân gian địa phương, Đình làng Kim Hoàng thờ thần Bạch Hạc Tam Giang, vị thần được 172 nơi thờ phụng. Thần Bạch Hạc Tam Giang, tên thật là Đào Trường, là người con thứ 3 của ông Đào Bột và bà Nguyễn Thị Hương. Ông là một trong năm quả trứng thần Long Vương ban tặng cho nhà họ Đào để giúp dân, giúp nước. Từ khi còn trẻ, Đào Trường đã tinh thông võ nghệ, có phép thuật thần thông, tham gia ứng thí và được vua Hùng Duệ Vương phong làm Nam Long Trường lĩnh quyền Chưởng Trung Hoa Tổ quốc vị Thổ lệnh hầu, đứng đầu trông coi năm mươi thủy thần. Nhờ sự hiển linh của ông, thời tiết mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhân dân ấm no. Nhiều lần giặc Thục đem quân đánh chiếm Văn Lang, Hùng Duệ Vương lệnh cho Trường lĩnh công dẫn binh mã ra trận và đều mang chiến thắng trở về.
Alt text: Phó Chủ tịch UBND xã Văn Canh Trần Xuân Toàn báo cáo tại lễ khánh thành Đình Kim Hoàng
Một truyền thuyết kể rằng, khi Đào Trường chèo thuyền rồng ra sông Lương Giang ở Tam Kê chơi, bỗng trời đất tối sầm, nước dâng lên dữ dội. Ông cưỡi cá chép lớn, tay cầm ấn ngọc tự nhiên mà hóa. Cùng lúc ấy, từ trong thuyền của ông có một con rồng vàng màu sắc sáng rực rỡ, thân dài hơn trăm thước, bay thẳng lên trời trong tiết trời mưa to gió lớn kéo dài đến ba ngày sau đó. Vua rất thương tiếc người bề tôi hiền tài đã truyền hịch nơi nào có hình cung của ông đều thờ phụng.
Kiến trúc Đình làng Kim Hoàng và giá trị lịch sử
Đình làng Kim Hoàng tọa lạc trên khu đất cao giữa làng, mặt trước quay về hướng Tây, nhìn qua sân rộng và cây cảnh ra một ao to, bờ bên kia có bức bình phong đẹp cuốn thư đồ sộ. Khuôn viên đình thoáng rộng, sân sau có hai cây đa cổ thụ, hai bên hồi có các cửa ngách ăn thông với đường làng ngoài xóm.
Ban đầu, Đình Kim Hoàng chỉ bao gồm một tòa Đại đình hình chữ nhất. Đến thời vua Tự Đức (1974) xây dựng thêm tòa Hậu cung tạo thành hình chữ đinh. Niên hiệu Thành Thái (1889 – 1907) xây thêm hai tòa tả vu, hữu vu. Tòa Đại đình rộng 3 gian 2 chái lớn (chái kép) một tầng 4 mái, 2 mái chính, 2 mái bên, có 48 cột chia thành 6 hàng, vòng ngoài 24 cột hiên, vòng giữa 16 cột quân, vòng trong 8 cột cái. Bên trong đình vẫn còn lưu giữ được nhiều bức cốn khắc chạm những hình tượng dân gian, độc đáo và thú vị như: đánh vật, bắn cung, múa đình ba, thổi sáo, cưỡi báo, cưỡi rồng, những phụ nữ cưỡi voi hoặc mặc yếm, v.v…
Alt text: Lễ cắt băng khánh thành Đình Kim Hoàng
Đình Kim Hoàng được công nhận là di tích kiến trúc – nghệ thuật theo Quyết định số 993/QĐ ngày 28/9/1990 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin – Thể thao và Du lịch. Đặc biệt hơn nữa, Đình Kim Hoàng còn được gắn biển “Di tích lịch sử cách mạng” bởi đây là nơi ghi dấu sự kiện 3 giờ sáng ngày 19/8/1945, quần chúng nhân dân làng Kim Hoàng cùng các làng lân cận tập trung tại Đình Kim Hoàng phát cao cờ đỏ sao vàng cùng tiến về Hà Nội góp phần vào thắng lợi trong việc giành chính quyền tại Thủ đô ngày 19/8/1945. Đồng thời, Đình Kim Hoàng cũng là nơi ra mắt và đặt trụ sở của Ủy ban Nhân dân Cách mạng lâm thời huyện Hoài Đức vào ngày 20/8/1945. Việc tu bổ, tôn tạo Đình Kim Hoàng góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa này. Chính vì vậy, việc bảo tồn và tôn tạo Đình Kim Hoàng là vô cùng quan trọng. Để đảm bảo an toàn cho hệ thống gas, hệ thống này cần được kiểm tra định kỳ.
Tháng 10/2021, UBND huyện Hoài Đức đã phê duyệt chủ trương đầu tư công trình tu bổ, tôn tạo di tích Đình Kim Hoàng tại Quyết định số 5411/QĐ-UBND ngày 04/10/2021. Dự án có tổng mức đầu tư trên 17 tỷ đồng được sử dụng vốn ngân sách của huyện và các nguồn vốn khác. Công trình được khởi công xây dựng từ ngày 29/9/2022 và hoàn thành ngày 15/11/2023 với các hạng mục được tu bổ, tôn tạo gồm: Đại đình, nhà tả mạc, hữu mạc, bổ nước phòng cháy, tôn sân… Sau khi tu bổ, Đình Kim Hoàng càng khang trang và bề thế hơn, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng tâm linh của nhân dân địa phương cũng như đông đảo người dân trong vùng và du khách thập phương.
Alt text: Đại diện lãnh đạo xã Văn Canh tặng hoa chúc mừng tại lễ khánh thành
Để đảm bảo an toàn cho các thiết bị điện trong đình, việc sơn tĩnh điện cho các bộ phận kim loại là rất cần thiết. Ngoài ra, việc sử dụng máy hút mũi có thể hỗ trợ sức khỏe cho các thành viên trong cộng đồng. Việc bảo trì hệ thống gas định kỳ cũng là điều cần thiết để đảm bảo an toàn. Đối với những người thợ sửa chữa điện tử, một mỏ hàn chì chất lượng cao là rất quan trọng.
Kết luận
Lễ khánh thành Đình làng Kim Hoàng không chỉ là sự kiện đáng mừng của người dân xã Văn Canh, huyện Hoài Đức mà còn là minh chứng cho sự quan tâm của chính quyền địa phương đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Việc tu bổ, tôn tạo Đình Kim Hoàng đã góp phần làm cho di tích này thêm khang trang, bề thế, đáp ứng nhu cầu tâm linh và văn hóa của cộng đồng. Hy vọng Đình làng Kim Hoàng sẽ tiếp tục là điểm đến hấp dẫn cho du khách thập phương, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa của Hà Nội nói chung và huyện Hoài Đức nói riêng.